Een bijzonder volksfeest. Met die uitspraak kan ik wel beginnen. Want het fenomeen van Schützenfesten is een bijzondere viering en samenzijn van de Schützenverein. Vrij vertaald zou het een schuttersfeest heten. Misschien is het goed om eerst eens even in de geschiedenis te duiken, want de oorsprong ligt ergens in de Middeleeuwen.
In Duitsland had men in de Middeleeuwen de Bürgerwehren die de dorpen en steden moesten beschermen aan de stadsmuren en poorten tegen vijanden en rovers. Daarnaast hadden de Bürgerwehren de taak over orde en veiligheid, als een soort politie. Deze taken waren in handen van de burgers zelf. Rond de 16e en 17e eeuw verloren de burgers deze taken door de komst van centrale legers door de overheid. Echter bleef de traditie van wapenoefening en samenkomst die werd omgevormd in verenigingen. Hierbij stond sportief schieten en kameraadschap centraal.
Ook werden hieruit feesten georganiseerd waar naast schieten ook gezelligheid, muziek en bier een rol kregen. Deze Schützenfesten waren bedoeld om de schietvaardigheden te meten en te vieren. Snel vooruit naar het hier en nu. Het Schützenfest is een volksfeest waarbij in één weekend een dorp op zijn kop wordt gezet met marcherende schutters in uniform en een gezellig feest nabij het verenigingshuis.
Traditioneel worden enkele weken voor het Schützenfest door iedere compagnie nabij hen verzamelpunt een compagnie banner opgehangen, gevolgd met de testmars. Deze testmars wordt gedaan in normale kleding maar wel met Schützenhut. Bij verschillende stops bij compagnieleden wordt uiteraard bier wordt gedronken.
Het Schützenfest weekend vangt aan met de vrijdag waarbij alle compagnieën beginnen met Schmücken der Zietlung oftewel het versieren van de wijken. In luttele uren wordt Damme aangekleed in groen witte vanen en vlaggetjes door de 13 compagnieën. Aansluitend hebben we als dertiende compagnie gezamenlijk, met de vrouwen erbij, een gezellige avond met een barbecue en uiteraard weer bier. De zaterdag is een relatief rustige dag bij ons in Damme. Een dag voor de kinderen en de Adlerbeschwörung.
De zondag is de dag waar het allemaal om draait! Om 12:00 uur verzamelen vele Schützen in uniform bij de verzamelpunten van iedere compagnie. In mijn geval is dat bij de dertiende compagnie aan het Hasenpfad in Damme. Daar wordt alvast gezellig met elkaar een biertje gedronken. Of een colaatje als je de zaterdag toch de bont hebt gemaakt. Rond half twee roept de Spies dat we ons drankje moeten opdrinken en wij gaan opstellen. In twee rijen krijgen we sokken en uniform controle. Verkeerde sokken of uniform onjuist? Shotje drinken. En die is speciaal. Ik heb mijzelf ook een straf gegund om het shotje speciaal te proeven: Tequila… oeps.
Dan marcheren wij over de weg naar het kerkplein. Onderweg pikken wij de tweede compagnie en een orkest op. Echte gezelligheid om op de volksmuziek te marcheren. Op het kerkplein aangekomen volgen de traditionele plechtigheden. Van daaruit marcheren wij verder naar de Schützenplatz. Ook hier volgen eerst weer de traditionele plechtigheden, maar in de tussentijd gaan de eerste treetjes bier ook al de ronde.
Dan worden de tafels, stoelen en volle bierkratten neergezet en komt de ‘eigenlijke’ reden van het Schützenfest: gewoon gezellig bier drinken. Toch worden ook de schietprestaties van de Schützen getest met het schieten op de houten Adelaar. Die is de avond ervoor ingezworen met champagne en hangt nu boven in de toren om in delen naar beneden te worden geschoten.
Het schieten op de Adelaar gaat in een volgorde, die ook weer een eer met zich meebrengt. Als eerste wordt op de kroon geschoten, wie hem naar beneden schiet wordt de Kronprinz. Als tweede wordt de appel geschoten, wie deze naar beneden schiet wordt de Apfelprinz. Als derde wordt de scepter geschoten, deze treffende schutter wordt de Zepterprinz. Vervolgens worden de rechter en de linker vleugel naar beneden geschoten. Deze schutters worden respectievelijk de 1. Ritter en 2. Ritter.
Als laatste wordt op het lijf geschoten. Hiervoor wordt nog wel het kleinkaliber geweer omgewisseld voor een groter kaliber. Het valt dan ook niet te missen wanneer het echte Königschießen is begonnen. Want daar gaat het om: wie het lijf naar beneden schiet kroont zichzelf voor een jaar lang als Schützenkönig. Dit kan men ook een bijzonder fenomeen noemen. Het is een eer, maar het kost je kaptalen aan verplichte deelname bij andere feesten en partijen waar je veel drank dient te bekostigen. Het feest op de zondag gaat door tot in de kleine uurtjes. Iets wat ik nog nooit heb gered…
De maandag staat in het teken van het verwelkomen van de nieuwe Kinderkönig en natuurlijk de nieuwe Schützenkönig. Echter begint de dag met het traditionele Frühschoppen der Kompanien bij ieder zijn Gefechtsstand oftewel het café van de compagnie. Wij van de 13e compagnie hebben ons lokaal bij het Waldhotel zum Bergsee. Om elf uur ’s morgens gaat de tap aan en worden onder het genot van bier de kater weggedronken, nieuwe rangpromoties toegekend en de verdiende medailles van eerder Plakette schießen verdeeld. Ook wordt voor de innerlijke mens gezorgd met een uitgebreide barbecue met heerlijk vlees en nog betere zelfgemaakte salades.
Om 16:00 uur is opnieuw het aantreden van de Schützen bij het verzamelpunt van de compagnie. Daarna begint het hele riedeltje van de zondag eigenlijk nogmaals. Op de Schützenplatz wordt niet meer geschoten. Gelukkig is iedereen al goed aangeschoten en gaat het feest ook op maandag weer door tot de kleine uurtjes.
Dinsdag is het beter om niet te werken en goed uit te kateren. Helaas heb ik al mijn vrije dagen al compleet ingepland zodat ik de kater gewoon mee naar werk mocht nemen. Ach ja, zoals ze hier ook wel zeggen: wer saufen kann, kann auch arbeiten. Oftewel ’s avonds een vent, ’s ochtends een vent. In de avond breken we alle versieringen weer af, bergen ze op en drinken de laatste restjes bier als ‘reparatie’. En zo is een gezellig weekend vol met lachen, vriendschap, bier en schieten weer voorbij.
Het Schützenfest: een bijzonder volksfeest.